Ở xa xa vọng lại tiếng lục lạc treo trên cổ con bò cái đầu đàn đang dẫn đầu đàn bò thong dong từng bước tìm về chuồng sau một ngày gặm no cỏ xanh mướt ở triền đê.
———————–
Nhìn thấy Trang chạy thật nhanh xuống lối rẽ vào xóm Bãi, cũng định đuổi theo để an ủi mong Trang bớt giận nhưng nghĩ thế nào Nghĩa lại thôi. Giờ bạn ấy đang ôm cục giận trong người, nếu mà an ủi có thể chỉ như đổ thêm dầu vào lửa, cứ thể thư thư rồi mình tính dần. Nghĩ vậy nên Nghĩa cũng ôm cặp lững thững đi men theo đê rồi đi xuống xóm Bãi, ở nơi đó là nhà cậu. Chắc giờ này mẹ đang nấu cơm, cũng nhá nhem tối rồi.
Quả đúng như vậy, đường trong xóm Bãi quanh co toàn là đường đất, cũng may trời mấy hôm nay nắng khô ráo nên đi lại cũng dễ dàng, chứ cứ có một cơn mưa hơi to một chút mà xem, lậy lội bùn đến tận mắt cá chân. Hai bên đường làng lưa thưa thỉnh thoảng có một vài ngôi nhà, còn lại đều là những ruộng ngô, ruộng khoai, ruộng dưa được người trong xóm tận dụng từng mảnh đất trống để trồng một thứ cây gì đó.
Vòng vèo mãi Nghĩa cũng về đến một ngã ba đường, nếu rẽ phải đi đến cuối con đường này là nhà của Trang, còn rẽ trái là về nhà mình. Nghĩa tần ngần một lúc vì vẫn còn một mối tơ lòng khi nghĩ về người bạn gái thân thiết, nhưng cậu quyết định rẽ về phía bên trái.
Cách ngã ba đường vừa nãy khoảng hơn trăm mét là ngôi nhà mà Nghĩa và chị gái đã sinh ra và lớn lên. Gọi là nhà cũng được mà gọi là lều cũng chẳng ai bảo gì. Cả cái xóm Bãi này hình thành nên một cách tự nhiên theo nhu cầu của sản xuất hoa mầu. Lúc đầu chỉ có một hai nhà ra ngoài bãi này dựng tạm một túp lều nhỏ để trông đêm đám ruộng của mình, dần dà có thêm vài nhà, lại thêm vài nhà nữa ra dựng lều. Nhiều lều dựng lên tức khắc hình thành một xóm lều nhỏ. Rồi thì từ lều người ta bảo nhau dựng cái nhà tạm to hơn một chút rồi kéo vài người, rồi cả gia đình ra ngoài bãi này ở hẳn luôn. Chuyện kể ra thì chỉ có vài dòng chữ, nhưng đó là cả quá trình mấy chục năm mới hình thành cái xóm Bãi này. Nay đã có khoảng trăm nóc nhà và cũng được chính quyền chính thức công nhận là một xóm thuộc một làng về mặt hành chính rồi.
Dân xóm Bãi không có đất trồng lúa giống các xóm trong đê, chỉ có đất trồng mầu. Âu đó cũng là sự phân công công việc trong xã hội. Dân trong đê thì trồng lúa, dân ngoài bãi thì trồng mầu. Thế nên mới có chuyện cứ đến mùa thu hoạch là dân xóm Bãi thi nhau đội từng thúng ngô, thúng khoai vào trong đê đổi lấy lúa, lấy gạo về ăn.
Trở lại Nghĩa, đứng trước cổng nhà mình, gọi là cổng cho nó oai thôi chứ nó chỉ là hai đụm hoa dâm bụt trồng hai bên, không có cánh cổng chi hết, ở đây không có chuyện trộm cắp gì vì nhà nào cũng nghèo như nhau cả thôi. Lần nào cũng vậy, mỗi lần đi học về hoặc đi đồng về Nghĩa đều đứng ngắm ngôi nhà mình đôi ba phút đồng hồ. Để làm gì ư, chẳng phải là cậu thấy ngôi nhà của mình đẹp đâu, nó cũng giống như trăm ngôi nhà khác ở xóm, tồi tàn như nhau. Nhà cấp 4 có mái bằng lợp bằng ngói ta, tường nhà xây bằng gạch ba banh không trát, cửa nhà là các tấm phên tre nứa ghép lại với nhau. Ở đây trăm nhà như một đều xây theo kiểu này, chỉ khác nhau ở độ rộng mà thôi.
Nghĩa ngắm ngôi nhà mình chỉ để nung nấu thêm ý muốn thay đổi, cậu muốn lắm được tự tay mình phá bỏ ngôi nhà này và thay vào đó là một nhà mái bằng bê tông cốt thép giống như một số gia đình ở trong đê. Để nó không bị dột mỗi lần mưa, để nó không bị gió từ sông Hồng thổi lùa vào tận bên trong. Để mẹ bớt khổ.
Khói men theo mái cỏ tranh ở bếp lúc trời nhập nhoạng tối thế này trông thật ma mị, Nghĩa biết là mẹ đang nấu cơm. Vâng, chỉ có mẹ là người nấu cơm trong gia đình thôi. Ở nhà chính vẫn tối om, điều đó chứng tỏ bố Nghĩa không có ở nhà, thường thường giờ này bố cũng đâu có ở nhà, ông đi uống rượu ở trong làng chắc đến bữa mới về.
Nghĩa cất cặp vào cái bàn học ở trong phòng chính, nhà cấp 4 có 3 gian. Hai gian chính có cái không gian gọi là phòng khách vì có đặt bàn thờ và một bộ bàn ghế bằng mây cũ mèm, cạnh bàn thờ là một cái giường rộng mét rưỡi làm bằng tre, nơi đây là chỗ ngủ của Nghĩa. Còn một gian buồng nữa là phòng ngủ của bố mẹ, ngăn cách phòng ngủ với phòng khách là một cái rido mầu xanh có in những bông hồng, mẹ nói chiếc rido này là quà cưới của một người bạn gái của mẹ, nhưng người này là ai thì mẹ không có nói cho Nghĩa biết.
Nghĩa xuống bếp phụ mẹ nấu cơm:
– Mẹ nấu cơm ạ?
Mẹ Nghĩa vừa chổng mông lên cúi đầu xuống sát bếp để thổi lửa, mấy hôm trước trời mưa làm đống rơm ướt sũng, thành ra cháy không đượm như rơm khô, mà không khéo dụt còn bị tắt, khói rơm nghi ngút. Nghe con hỏi, cô Tươi ngoảnh lại nhìn con rồi trả lời bằng cái giọng ngọt ngào:
– Sao hôm nay học về muộn thế con?
Trời chưa tối hẳn nên nhà không thắp đèn dầu, trong cái mờ ảo của nắng tắt, cộng với khói rơm nghi ngút làm Nghĩa nhìn mẹ trông đến tội. Tóc mẹ lòa xòa rối rắm lất phất lòa xòa trên khuôn mặt, mắt mẹ chắc là do khói bếp làm ướt nhòe như vừa mới khóc. Mẹ mới có 40 tuổi đầu, từ thời còn con gái lam lũ, cái nắng, cái mưa nó đầy đọa nhưng mẹ vẫn giữ được nét đẹp của người phụ nữ vùng nông thôn, chứ không bị phai mầu, bị đen nhẻm đi giống như mấy cô cùng xóm trạc tuổi mẹ. Như người ta thường nói, mẹ ở vào cái tuổi thành thục nhất của người phụ nữ, bàn tay và khuôn mặt có chút rạn và rám nắng vì lao động đồng áng, nhưng những mảng da thịt ẩn khuất bên trong thì trắng phau phau và mịn màng lắm, đó là hiểu biết của Nghĩa về mẹ, một người phụ nữ đẹp ở nông thôn.
– Vâng, học về con gặp bạn Trang để nói về chuyện thi đại học mẹ ạ.
Chuyện hai đứa thân nhau thì cả cái xóm Bãi này ai chẳng biết. Xóm cũng có khoảng hơn chục bạn trạc tuổi như Nghĩa nhưng chỉ có 2 đứa là học hành đàng hoàng, giờ đã sắp hết lớp 12, còn lại thì đều bỏ học giữa chừng, có đứa học hết cấp I, có đứa cố lắm cũng chỉ học hết cấp II. Nguyên nhân thì chỉ có 2 thôi, một là học lực yếu không theo nổi, đúp lên đúp xuống thành ra bỏ học; hai là không có tiền để học khi còn phải làm đủ thứ việc để kiếm miếng cơm đút vào mồm. Quê nghèo nó vậy.
– Thế hai đứa đã quyết định thi trường nào chưa? Con mổ cho mẹ con cá trôi mẹ để ở giếng ấy, vừa rồi chú Lãm cho.
Nhắc đến chú Lãm, chuyện chú hay cho con cá sông cũng trở nên hết sức bình thường, bao nhiêu năm nay đã vậy rồi, từ hồi chị em Nghĩa cón bé xíu cơ. Chú có nhà ở trong đê nhưng đã từ lâu lắm rồi chú chuyển ra ở hẳn ở ngoài bãi, dựng một cái lều ven sông, sống bằng nghề đánh bắt cá ở sông Hồng.
Nghĩa xắn tay áo đi ra giếng ngay cạnh bếp, cậu thoăn thoắt đôi tay mổ cá, vừa làm vừa trả lời mẹ, giọng buồn như để trút bỏ nỗi lòng mình:
– Rồi mẹ ạ, con quyết định thi đại học Nông nghiệp I, còn bạn Trang chắc là thi đại học Kinh tế quốc dân.
Cuối cùng thì lửa đã lên đượm, mùi rơm ẩm không thơm như mùi rơm khô, nó nồng nồng mùi của ẩm mốc, cháy lắm cũng chỉ có ngọn lửa mầu xanh nhờ nhờ, không phát tiếng nổ lách tách như rơm khô, cô Tươi ấp thêm một đám rơm vào bên cạnh cho khô dần, trên bếp lửa là nồi cơm bằng gang:
– Sao hai đứa không thi vào cùng một trường?, sau này học trên đó còn bảo ban nhau.
Thở dài một cái, Nghĩa moi nốt mang cá rồi kéo nước lên rửa:
– Con không thích học kinh tế mẹ ạ, mà Trang thì không thích học nông nghiệp. Con hỏi mấy anh trong làng thì thấy bảo hai trường đó cũng gần nhau, chỉ cách nhau khoảng mươi mười lăm cây thôi. Có gì vẫn giúp nhau được mẹ ạ.
– Mẹ thì không biết gì chuyện học hành của các con nên không can thiệp được. Con quyết định như thế nào mẹ nghe cả, con lớn rồi làm gì cũng nghĩ trước nghĩ sau, biết chưa con. Cả nhà mình giờ chỉ còn trông vào anh thôi, gắng mà học sau này còn nuôi bố mẹ, nuôi ………… chị nữa.